Venrayse kerken hebben een paspoort naar de toekomst

21 kerken telt de gemeente Venray. Meer dan er nodig zijn voor eucharistievieringen en erediensten. Maar liefst 65 procent is rijks- of gemeentelijk monument. Maar ook minder fraaie gebouwen kunnen geliefd zijn. Hoe ga je dan beslissen wat er met deze gebouwen moet gebeuren? In Venray is het een gezamenlijk proces van gemeente en parochiebestuur. En zij beslissen zeker niet over de hoofden van de kerkgangers heen!

De uitdaging

Gezien de leegloop van de kerken in Nederland gebeurt het regelmatig dat het betreffende bisdom besluit welke kerken in gebruik blijven en welke sluiten. Zo niet in Venray. Hier wil het bisdom samen optrekken met gemeente, kerkgangers, dorpsraden en andere betrokkenen. Spectrum krijgt de opdracht om met inbreng van al deze mensen een kerkenvisie op te stellen en daarmee de opties voor de toekomst van de gebouwen in kaart te brengen. Ook de protestantse kerken gaan mee in de inventarisatie.

De aanpak

We hebben gesprekken gevoerd met alle kerkbesturen en andere betrokkenen. Het was steeds een open uitnodiging, met oproepjes in de dorpskranten; iedereen die zich aangesproken voelde kon komen. Elke keer waren er inwoners, die wilden vertellen wat de kerk voor hen betekent. Ze willen hun eigen kerk behouden, of op zijn minst over de bestemming meedenken. Ze zagen de laatste jaren voorzieningen sluiten, zonder ruimte voor inspraak. Dat laten we niet nog een keer gebeuren, was de teneur.
Natuurlijk spraken we ook over de staat van onderhoud van de gebouwen. Een historicus hielp met het verzamelen van alle cultuurhistorische gegevens.

Het resultaat

Allereerst ligt er een document. In het gepresenteerde Kerkenpaspoort staat van alle 21 gebouwen een beschrijving van de staat van het gebouw, de omgevingswaarde en de gebruikswaarde. En bij elk gebouw staat een aanbeveling voor toekomstig gebruik: behouden, (gedeeltelijke) herbestemming, sloop of nog vraagtekens. Opvallend hoe goed de kleinere kapellen en kerken bestand lijken te zijn tegen veranderingen. Sommige zijn echt trekpleisters. Klein maar fijn, viel ons op. Het Kerkenpaspoort geeft de benodigde basis voor verdere besluitvorming.

Maar er is meer gebeurd. Op veel plekken heeft het meedenkproces iets bij de betrokkenen in beweging gebracht. En dan staan er toch ineens mensen op, die naar de mogelijkheden van een gebouw gaan kijken en verschillende opties gaan uitwerken. Mensen zien kansen, waar ze zich eerst niet eens bewust waren dat er een vraagstuk lag om op te lossen.

Nazorg

In enkele gevallen verleenden we na de presentatie van het Kerkenpaspoort nazorg voor gebouwen met vraagtekens voor de toekomst. In Heiden gingen we naar het dorpsfeest om zoveel mogelijk mensen te spreken. Het is duidelijk dat hier draagvlak is voor woningen op de plek van de kerk, maar laat er nog een plekje blijven voor bezinning. Dat zou kunnen gebeuren in de toren die los staat van de kerk.
In het vervolgtraject ondersteunen we een werkgroep van Heidenaren, om via Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) een combinatie van koop- en huurwoningen te realiseren.

In Castenray staat de kerk al leeg. Wat moet er nu mee? Hier zetten we een enquête uit naar de wensen van het dorp en de toekomst van de kerk. Een actieve bewonersgroep ging ermee langs alle huizen, zodat de respons heel hoog was. Er rolden twee denkrichtingen uit en er volgt nu een onderzoek naar o.a. de haalbaarheid van woningen in deze rijksmonumentale kerk.
Binnenkort doen we in Oirlo eenzelfde dorpsenquête. 

Het tempo van de ontwikkelingen is in elk dorps anders, maar het opstellen van de Kerkenvisie heeft vaart gezet achter de verschillende processen. De dorpen weten elkaar, de gemeente en natuurlijk het kerkbestuur veel beter te vinden. We kijken met een gerust hart naar de ontwikkelingen die nog zullen volgen de komende jaren.