Minimalisme bij herbestemmen gebouwen

Wist je dat in 2030 de wereldbevolking bijna verdrievoudigd is ten opzichte van 1970? Er worden plannen gemaakt voor ondergrondse skyscrapers en verticale woonbossen. Maar zoals Dennis Storm in zijn boek zegt: “Wat nou als we wat kleiner gaan wonen? Is dat zo’n bizarre gedachte? Is het ondenkbaar dat we de ruimte die we hebben efficiënter gaan indelen?”

Tiny houses: kleiner en minder
Wie een huis wil kopen informeert bij de bank wat de maximale hypotheek is. Zo bepaalt ons salaris hoe groot ons huis wordt. Als we nou eens kijken hoeveel ruimte we echt nodig hebben? Heb je die rommelkamer in je huis wel echt nodig voor spullen die je amper gebruikt?
Er zijn mensen die een andere keuze maken en bewust klein gaan wonen in een Tiny house. Ze kijken naar wat ze echt noodzakelijk vinden voor het nastreven van hun geluk en kiezen voor lage maandlasten en minder spullen, minder statussymbolen. Zodat ze minder ‘moeten’ werken om de vaste lasten te betalen en zich kunnen richten op wat hun gelukkig maakt.

Voorbeeld 1: Dorpshuis Zoelen
Onbewust was ik tijdens mijn werk al bezig geweest met de gedachte van minimalisme. In het dorp Zoelen staat het dorpshuis leeg; een groot, onrendabel gebouw. Een werkgroep van inwoners maakt zich hard voor het behoud ervan. Ik heb ze geadviseerd om niet te kijken hoe je het huidige dorpshuis weer vol kan krijgen, maar na te gaan welke behoefte er in het dorp aanwezig is. En dan kun je de benodigde ruimte bepalen. Denken vanuit de maatschappelijke behoefte en niet vanuit het invullen van vierkante meters.

Voorbeeld 2: Herbestemming kerk Westervoort
Een ander voorbeeld is een kerk in Westervoort die leeg komt te staan. De inwoners willen graag dat het gebouw een zo breed mogelijke maatschappelijke invulling krijgt. Als ik vervolgens met maatschappelijke groepen praat, valt het me op dat elke groep graag een ruimte voor zichzelf zou willen hebben. Ook al gaan ze die niet fulltime gebruiken. Als ik doorvraag blijken de wensen dicht bij elkaar te liggen: velen willen een plek creëren waar mensen zich op hun gemak voelen, waar ze elkaar ontmoeten en die warmte en openheid uitstraalt.
Staan deze openheid en toegankelijkheid niet recht tegenover het willen hebben van een eigen ruimte? Juist bij maatschappelijke functies is het zo mooi om samen ruimte te gebruiken, contacten te leggen en elkaar te versterken. De gedachte van minimalisme helpt mij hierbij: kijk eerst naar de essentie van jouw doel, pas daarna komt de vraag hoeveel ruimte je daarvoor nodig hebt.

Minimalisme bij herbestemmen van gebouwen
Als architect ben ik gewend om door te vragen naar de echte behoefte van de klant. Van daaruit teken ik een ontwerp. Bij herbestemming zijn de vierkante meters al aanwezig en bestaat de neiging om het gebouw te gaan ‘invullen’. Ongemerkt wordt een sluitende exploitatie het hoofddoel en schuift de maatschappelijke behoefte naar de achtergrond.

Naar mijn idee zouden we nog meer moeten kijken naar het combineren van (maatschappelijke) functies. Uitgaan van het waarom en kijken wat elkaar kan aanvullen. Meer functies op minder vierkante meters zorgt voor lagere maandlasten. Dat geeft financiële vrijheid en maakt de exploitatie robuuster. Het zorgt bovendien voor een kleinere ecologische voetafdruk. Een win-win situatie waarbij we gebruik maken van een bestaand gebouw en dit zo efficiënt mogelijk gebruiken op een aarde die steeds meer mensen zal moeten huisvesten.
Hoe kijk jij hier tegenaan? Moet de gedachte van minimalisme standaard worden opgenomen in onze duurzaamheidstools?

Mijn tips voor de herbestemming van gebouwen

• Ga terug naar de essentie van de activiteiten/functies die je wil gaan huisvesten. Wat heb je écht nodig om je doel te bereiken?
• Durf te schrappen: wat is overbodig, zowel materieel als immaterieel?
• Stimuleer multifunctioneel gebruik.
• Gebruik de gedachte van minimalisme bij het herbestemmen als eerste stap naar een beter milieu.