Preventief werken begint bij de vraag

Andere situatie: een ouder echtpaar waarvan de een geestelijk en fysiek achteruitgaat, de ander zo goed en zo kwaad als het gaat de zorg op zich neemt. Zelfstandig thuis blijven wonen is gewenst en er is ook weinig keus. In zo’n situatie weet je al dat er op termijn meer zal gaan spelen. Wat is er van belang voor het welzijn van beiden en op welk moment is hulp gewenst om overbelasting te voorkomen?

Meebewegen met tegenwerkende regels

Het nut van vroeg signaleren en preventief werken klinkt zo logisch, daar kun je bijna niet tegen zijn. Maar het is ook een draak met veel koppen. Er zijn vele situaties denkbaar, die allemaal een andere aanpak vergen. Preventief werken vereist: terug naar de vraag, de cliënt centraal. Wat is er nodig om iemand wezenlijk te helpen?

Schuldhulpverlening

De schuldenproblematiek is een typisch geval van regels die alleen maar meer, voorspelbare ellende veroorzaken. Je ziet de nieuwe problemen al in het gelid staan: verhuizen uit een koophuis met betaalbare hypotheek naar een duurdere huurwoning (particulier vanwege het vermogen uit overwaarde). Dus: verhuiskosten, netwerk in de buurt kwijt, kinderen wennen op een andere school. Deze neerwaartse spiraal voorkomen vraagt echt een cultuuromslag in het omgaan met regels en tegendraadse oplossingen bedenken als het om landelijke wet- en regelgeving gaat die niet op korte termijn verandert. Het kan, maar dan heb je wel lef nodig en politieke rugwind. En ook laagdrempelige hulp draagt bij om uit de sores te komen.

In Harderwijk mocht ik meebouwen aan de start van de VoorzieningenWijzer waar vrijwilligers en beroepskrachten samenwerken om mensen de weg te wijzen door het voorzieningenwoud. Hoe eerder hoe beter natuurlijk, maar de vraag in de smiezen krijgen is echt moeilijk. Mensen bereiken die zich te veel schamen om hulp te vragen: vraagverlegenheid is een enorme uitdaging.

Verbind de samenwerkingspartners

Bij het echtpaar kun je voorspellen dat als de mantelzorg lang duurt, het op een zeker moment te zwaar wordt als iemand er alleen voor staat. En wie ziet dit als het echtpaar zelf vindt dat het nog wel gaat? Het zullen eerder mensen uit hun sociale kring zijn, die bezorgd zijn en merken dat de zorg (te) moeilijk wordt. Wie overbelasting wil voorkomen, heeft het informele circuit hard nodig om er op tijd bij te zijn.

Er is vaak veel waardering voor informele hulp, maar zijn de organisaties ook serieuze partners in de samenwerking? Ik merk bij opdrachten dat het betrekken van de informele organisaties vaak een lastig punt is. Mijn devies is om eerst uit te zoeken wat maakt dat die samenwerking stroef verloopt terwijl iedereen toch welwillend is. Dat is een tijdsinvestering die zich terugbetaalt als je uiteindelijk de samenwerking inricht. Want als het eenmaal werkt, dan is die samenwerking goud voor preventief werken.

Hoe is in jouw gemeente de samenwerking tussen formeel en informeel? Ik ga er graag over in gesprek.