Energiearmoede? De aanpak kan veel duurzamer

De energieprijzen stijgen. Wie een flexibel contract heeft of juist nu moet oversluiten, merkt het direct in de portemonnee. En niet zo’n klein beetje ook. Voor mensen met een laag inkomen is het dure gas een aanslag op hun budget. Het demissionaire kabinet bedacht energiekortingen van 400 euro en budget voor gemeenten om minima te ondersteunen met bijvoorbeeld vouchers en energiecoaches die tips en trucs geven. Maar is dat wel de juiste aanpak? Ik denk dat het beter kan!

Energiearmoede beschrijft het verband tussen armoede en de kosten van energie. De cijfers laten zien dat tien procent van de huishoudens in Nederland een energierekening heeft die te hoog is ten opzichte van hun inkomen. Zij geven dertien tot twintig procent van hun inkomen uit aan energie. Voor een gemiddeld Nederlands huishouden is dat maar vijf procent.
Het demissionaire kabinet heeft eind 2021 twee acties uitgezet ter bestrijding van energiearmoede:
1. Een gemiddeld huishouden krijgt in 2022 een compensatie van 430 euro voor de gestegen energierekening.
2. Huishoudens met energiearmoede krijgen via de gemeente hulp bij het nemen van maatregelen om het energieverbruik te verminderen.

Twee knelpunten

Aandacht voor de bestrijding van energiearmoede juich ik van harte toe. Er zitten echter flinke haken en ogen aan de acties. Om het eenvoudig te houden krijgen álle huishoudens een compensatie voor de energiekosten. Ook de huishoudens die nu een vast contract hebben en waarvoor er nu dus niets verandert. Die zitten er dus warmpjes bij! Bovendien gaat er van compensatie geen enkele prikkel uit om energie te besparen. We zouden toch vooral bezig moeten zijn met het maken van duurzame keuzes.

Een tweede knelpunt is de neiging bij gemeenten om het ondersteuningsgeld te besteden aan regelingen die al langer bestaan. Denk aan vouchers die bewoners kunnen besteden aan kleine energiebesparende maatregelen (zoals een waterbesparende douchkop of spaarlampen). In veel gemeenten leveren deze vouchers meer ergernis dan winst op. Het aanvragen en/of besteden van deze vouchers is omslachtig en niet altijd komen de vouchers ten goede aan de huishoudens die het ’t meest nodig hebben.

Wat zou wel kunnen werken?

Compensatie is geen langetermijnoplossing voor de groepen kwetsbaren. Driekwart van deze huishoudens woont in een huurhuis. Mensen zien hun inkomen even aangevuld, maar zouden ze niet veel meer profijt hebben van een woningcorporatie die met spoed zorgt voor een goed geïsoleerde woning? Dan blijven de kosten ook op lange termijn lager.
Gemeenten roep ik op meer te experimenteren met alternatieve bestedingen. Stimuleer bijvoorbeeld buurtinitiatieven, die zorgen voor een eerlijker verdeling van de compensatiegelden.
En pak energiearmoede integraal aan. De verantwoordelijk is vaak verdeeld over meerdere gemeentelijke afdelingen (duurzaamheid, sociale zaken) en dat maakt intensieve samenwerking nodig. Energiearmoede hoort bovendien thuis in de prestatieafspraken tussen woningcorporaties en gemeenten.

Goed voornemen voor 2022

In 2022 zet Spectrum vol in op bestrijden van energiearmoede door onze kennis en aanpak van duurzaamheid en armoedebestrijding in de wi­jken met elkaar te verbinden. Aanpak van energiearmoede levert niet alleen klimaatwinst op. Het helpt ook de neerwaartse spiraal doorbreken van korteter­mijndenken, ongezonde woonomstandigheden en schuldenopbouw. Duurzaamheidswinst in de volle breedte dus.

Wil jij duurzaamheidswinst boeken? Bespreek het eens met mij of een van mijn collega’s van het team duurzaamheid. Samen komen we verder.

  • Leestijd 3 minuten
  • Publicatiedatum 27-01-2022
  • Thema Duurzaamheid
  • Type Blog
  • Auteur(s) Dorothé Jacobs